Khăn quàng đỏ là biểu tượng Đội viên Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Cũng như một số tổ chức Thiếu niên ở những nước cộng sản, Khăn quàng đỏ thường là một miếng vải màu đỏhình tam giác cân, thường làm từ vải bông. Khăn quàng đỏ được thắt lên cổ áo của Đội viên theo một quy tắc nhất định. Khăn quàng đỏ cũng như một số loại trang phục khác, có ý nghĩa là biểu trưng cho một tập thể, một tổ chức nào đó, hoặc biểu thị cho một tư cách, địa vị xã hội. Đội viên Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh đeo khăn quàng đỏ là biểu trưng cho việc mình đã gia nhập tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong. Ngoài ý nghĩa đó, 3 góc của chiếc Khăn quàng đỏ hình tam giác còn được nhiều người theo chủ nghĩa cộng sản hay chủ nghĩa xã hội cho là biểu trưng của sự liên kết giữa 3 thế hệ trong gia đình và 3 tổ chức nòng cốt của chủ nghĩa xã hội bao gồm: thế hệ cha - thế hệ anh - thế hệ em tương ứng với 3 tổ chức Đảng Cộng Sản - Đoàn Thanh niên Cộng Sản - Đội thiếu niên tiền phong. Đây là điều mà trước đây, các gia đình có 3 thế hệ theo lý tưởng của Đảng Cộng Sản rất tự hào khi đeo Khăn quàng đỏ.
 
         Nhớ lại trước đây, khi chúng tôi được vinh dự kết nạp vào Đội thiếu niên tiền phong. Hồi hộp và vui mừng suốt đêm, háo hức chờ đợi đến giây phút đầu tiên được đeo Khăn quàng đỏ. Tuy lúc bấy giờ còn khó khăn, khăn quàng đỏ được may từ loại vải thô, hơi sần sùi, lại được cắt khá nhỏ. Nhà có nhiều anh em đi học thì khi anh lên lớp lớn hơn sẽ nhường lại cho các em sau hoặc các anh lớn tuổi trao lại. Đến khi chúng tôi lần đầu được đeo thì chiếc khăn quàng đỏ đã ngả màu với nhiều vết nhăn lỗ chỗ trên nền vải. Càng nhớ hơn mỗi lần thắt khăn trên cổ áo là rất khó khăn bởi nếu thắt không đúng cách thì sẽ không có được hai dải kéo xuống, và không thể rút khi tháo ra. Để tự tay thắt khăn quàng, chúng tôi phải học chi ly từng động tác của các anh chị, của thầy cô giáo hướng dẫn. Nhưng thật khổ, cứ mỗi lần thắt xong là không thể tháo ra được. Vậy là tự chúng tôi biết rằng mình vẫn chưa thắt đúng cách. Và rồi về sau vì vinh dự và trách nhiệm chúng tôi còn thi nhau xem ai thắt nhanh và đúng kỹ thuật. Và rồi ai cũng chiến thắng, chẳng ai là không biết thắt và cũng chẳng ai là thắt sai kỹ thuật cả. Chiếc khăn quàng đỏ là một hành trang luôn bên mình khi chúng tôi đến trường. Điều vẫn còn khắc như in trong tâm trí chúng tôi là lời cô dạy: chiếc khăn quàng là một phần của lá cờ Tổ quốc! Chính khi hiểu được biểu tượng này, ai trong lứa tuổi chúng tôi cũng trân trọng và cảm nhận sự thiêng liêng khi được mang hình ảnh cờ Tổ quốc trên vai.

         Chiếc Khăn quàng đỏ mãi mãi là một phần của lá cờ Tổ quốc thắm máu cha ông, nhưng hiện nay, một số ít học sinh và Đội viên  chưa cảm nhận hết được lòng tự hào khi được mang khăn quàng đỏ trên vai. Khăn quàng đỏ có ý nghĩa to lớn như vậy, nhưng hiện nay, nhiều em học sinh khi được hỏi về ý nghĩa của Khăn quàng đỏ có lẽ không phải học sinh nào cũng nói được ngay. Mỗi ngày, trên đường đi ngang qua cổng trường hay đi trên đường phố, tình cờ bắt gặp những chiếc Khăn quàng trên vai các em mà không khỏi chạnh lòng. Chiếc Khăn quàng đỏ nhàu nhĩ, cũ kỹ và dính nhiều vết mực, chưa kể các em chưa biết thắt khăn. Một số em đeo không đúng kỹ thuật “thắt nút chó” theo cách gọi chỉ kỹ thuật đeo bị lỗi. Tại một số ít trường Tiểu học hiện nay, việc kết nạp Đội cho các em học sinh chỉ hết sức bình thường và các cháu coi việc vào Đội là đương nhiên chứ không phải là sự phấn đấu gì, vì thế, các cháu không ý thức được sự hiện diện của chiếc khăn quàng trên vai. Quả thật, nếu có để ý mới thấy, chiếc khăn quàng của đội viên trong một số ít trường hiện nay đang bị dần mất đi sự thiêng liêng vốn có.

          Nhiều giá trị cuộc sống giờ đã ít nhiều thay đổi cũng từ những lối nghĩ và hành động chưa đúng của một số học sinh trong việc đeo khăn quàng đỏ, nguyên nhân chính do người lớn, thầy giáo, cô giáo, Tổng phụ trách Đội chưa quan tâm, hướng dẫn, chỉ đạo cụ thể từ việc hết sức nhỏ bé là thắt khăn, giữ gìn, bảo vệ khăn quàng đỏ đến những việc lớn hơn như ước mơ và hoài bão. Một khi Đội viên Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh mang trên vai chiếc Khăn quàng đỏ mà chưa hiểu hết giá trị và ý nghĩa của biểu trưng thì việc giáo dục cho các em chưa đạt hiệu quả như mong muốn, chưa nói đến việc nói khái quát cao hơn là giáo dục các em nhớ về nguồn cội, nhớ về sự hy sinh xương máu của bao thế hệ cha ông hun đúc nên truyền thống của một dân tộc anh hùng.
          Khắc phục được nhược điểm trên, giúp các em đội viên mỗi lần thắt chiếc khăn quàng đỏ lên vai, các em sẽ  luôn ý thức được mình phải giữ gìn, trân trọng giá trị biểu trưng của khăn quàng đỏ. Mong sao, biểu trưng Khăn quàng đỏ mãi mãi là biểu tượng cao đẹp theo các em đi cùng năm tháng.