Hòa Bình có quá trình lịch sử phát triển lâu dài, gắn liền với tiến trình lịch sử của dân tộc. Tự hào là một trong những cái nôi của người Việt cổ, nhân dân các dân tộc Hòa Bình đã sáng tạo nên nền văn hóa Hòa Bình rực rỡ. Trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc, nhân dân các dân tộc Hòa Bình đã hun đúc nên truyền thống văn hiến, hiếu học và kiên cường bất khuất trong đấu tranh, tinh thần tự lực tự cường và đoàn kết cộng đồng dân tộc sâu sắc.
     Trong suốt quá trình lịch sử lâu dài, các giá trị truyền thống quý báu đó được tiếp biến, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Truyền thống văn hiến và hiếu học đã được phát huy mạnh mẽ trong suốt các chặng đường lịch sử, là nhân tố có ý nghĩa quyết định làm nên những trang sử vàng hào hùng rất đỗi tự hào của nhân dân các dân tộc Hòa Bình và những truyền thống quý báu  không ngừng được vun đắp trong mỗi bước đường phát triển
     Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các truyền thống văn hóa của dân tộc hòa hợp với những tư tưởng nhân văn cao cả của lý tưởng xã hội chủ nghĩa, đã đưa tới những thành tựu to lớn trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo Hòa Bình. Với quan điểm phát triển văn hóa xã hội vừa là động lực vừa là mục tiêu của cách mạng, giải phóng con người và phát triển nguồn nhân lực luôn gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, giải phóng quê hương đất nước và xây dựng cuộc sống giàu đẹp, văn minh.
    Từ những năm tháng đấu tranh phá xiềng xích nô lệ, giành chính quyền, đến các cuộc kháng chiến chống thực dân, được sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân các dân tộc Hòa Bình đã nỗ lực vượt lên gian khổ, khó khăn, xây dựng và phát triển nền giáo dục cách mạng, đáp ứng nhiệm vụ trong từng giai đoạn lịch sử. Ngay từ năm 1948, Hòa Bình là tỉnh có xã miền núi được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Thư khen ngợi về thành tích xóa nạn mù chữ. Năm 1960, Hòa Bình là tỉnh miền núi đầu tiên của miền Bắc thanh toán xong nạn mù chữ, một lần nữa được Người gửi Thư khen.
     Ngành Giáo dục và Đào tạo Hòa Bình đã góp phần quan trọng trong việc tiếp tục được gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống và bản sắc dân tộc, trong sự nghiệp nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, phát triển nguồn nhân lực có chất lượng phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

     Tiếp nối truyền thống văn hiến, coi trọng giá trị lịch sử; đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc, ngành Giáo dục Hòa Bình sớm quan tâm công tác sưu tầm tư liệu, biên soạn tập lịch sử truyền thống ngành Giáo dục Hòa Bình, nhằm ghi lại những trang sử hào hùng và oanh liệt mà các thế hệ cán bộ, giáo viên và học sinh Hòa Bình đã tạo dựng nên, giúp cho các thế hệ con em của nhân dân các dân tộc Hòa Bình hôm nay và mai sau hiểu được phần nào lịch sử, truyền thống văn hiến, hiếu học và phát huy hơn nữa truyền thống quý báu đó.