Trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Cao Phong được thành lập tháng 8 năm 2002. Năm đầu mới thành lập, trường chỉ có 2 lớp với 60 học sinh là con em các dân tộc thuộc vùng đặc biệt khó khăn của huyện; đến nay, toàn trường đã có 8 lớp với 200 học sinh thuộc 12 xã vùng khó khăn và vùng đặc biệt khó khăn của huyện Cao Phong, trong đó, học sinh là người dân tộc Mường có 178 em; dân tộc Dao có 19 em; dân tộc Tày 01 em, dân tộc Thái 1 em và dân tộc Kinh 1 em. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường có tổng số 37 người, số giáo viên là người dân tộc Mường có 4 người, dân tộc Tày 1 người, dân tộc Dao 1 người; 8 nhân viên phục vụ là người dân tộc thiểu số.

          Trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Cao Phong có hệ thống trường lớp học khang trang, sạch, đẹp. Khuôn viên nhà trường với diện tích 12.810 m²; có đủ hệ thống 10 phòng học, 20 phòng ở nội trú học sinh, đủ để 200 học sinh được ăn nghỉ nội trú, học tập và rèn luyện tại trường cùng các công trình phụ trợ bao gồm nhà Đa năng, khu Hiệu bộ, một số phòng chức năng khác.
          Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức được coi trọng. Xây dựng và triển khai kế hoạch trong toàn đơn vị, thực hiện có hiệu quả 3 cuộc vận động lớn của Đảng, Nhà nước, của ngành Giáo dục và Đào tạo cùng với phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Toàn trường không có cán bộ giáo viên vi phạm quy chế chuyên môn, không có giáo viên, cán bộ, nhân viên vi phạm đạo đức nhà giáo; không có hiện tượng học sinh ngồi sai lớp. Duy trì, giữ vững năm tiêu chí trường học đạt chuẩn quốc gia, nhất là tiêu chí về chất lượng giáo dục, chất lượng đội ngũ. Chất lượng hai mặt giáo dục được củng cố, duy trì và phát triển: Tỷ lệ học sinh khá, giỏi về học lực đạt 121/200 em là 60,5% còn lại là trung bình; Có 196/200 học sinh có hạnh kiểm xếp loại khá và tốt đạt 98%, còn lại trung bình. Học sinh giỏi các môn văn hóa: Có 16 học sinh được công nhận và đạt giải học sinh giỏi cấp huyện; trong đó có 10 học sinh giỏi các môn văn hóa; 03 học sinh giỏi môn giải toán trên máy tính cầm tay; 03 học sinh giỏi môn Tin học. Học sinh giỏi cấp tỉnh có 03 em, trong đó có 02 học sinh giải ba (môn Toán và Tiếng Anh), 01 giải khuyến khích môn Ngữ Văn. Có 09 học sinh đạt giải trong kỳ thi chọn HSG các trường DTNT trong toàn tỉnh, trong đó: 01 giải nhì môn Tiếng Anh, 03 giải ba (môn Toán 01 em, môn Văn 02 em) và 05 giải khuyến khích ở cả ba môn Văn, Toán và Tiếng Anh.
Nhà trường gắn kết chặt chẽ giữa dạy chữ với rèn người; đã tổ chức thực hiện bốn chuyên đề, đó là: Giáo dục và chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên; Công tác vệ sinh cá nhân và bảo vệ môi trường; Công tác vệ sinh an toàn thực phẩm; công tác Giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh nội trú. Nhà trường tổ chức tốt công tác nuôi dạy học sinh nội trú, đảm bảo đủ tiêu chuẩn, đúng định lượng qui định; học sinh được khám chữa bệnh định kỳ và thường xuyên, 100% số học sinh có đủ sức khỏe để học tập và rèn luyện tại trường, 100% số học sinh được mua bảo hiểm y tế phục vụ cho khám chữa bệnh.

          Chất lượng đội ngũ không ngừng được nâng cao. Toàn trường có  04 giáo viên đạt GVDG cấp tỉnh, có 02 đồng chí đề nghị công nhận chiến sĩ thi đua cấp tỉnh, 01 tổ đề nghị tập thể tiên tiến cấp tỉnh. Trường đạt tập thể lao động tiên tiến.
          Với những điều kiện thực tế nêu trên, thầy và trò trong nhà trường đã đoàn kết, phát huy sức mạnh tập thể, từng bước khắc phục khó khăn trong giảng dạy về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Mặc dù học sinh được tuyển chọn đầu vào, nhưng nhìn chung chất lượng còn thấp; song, được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Cao Phong đã có những bước phát triển, xây dựng, trưởng thành vững chắc. Sau 4  năm thành lập, ngày 17/8/2007, Chủ tịch Ủy  ban nhân dân tỉnh Hòa Bình ra quyết định số 1095/QĐ-UBND công nhận trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Cao Phong đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2001 - 2010.

          Năm học mới 2010 - 2011, với chủ đề “Năm học tiếp tục đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục” trường PTDT nội trú Cao Phong xác định nhiệm vụ trọng tâm thực hiện tốt 6 nhiệm vụ trọng tâm của ngành GD&ĐT. Tiếp tục đổi mới công tác quản lý giáo dục; thực hiện đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục; thực hiện tốt công tác chăm lo phát triển giáo dục dân tộc trong nhà trường một cách toàn diện; chăm lo đầu tư xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; thực hiện đổi mới công tác tài chính giáo dục theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức, bộ máy, biên chế và tài chính trong nhà trường; tăng cường xây dựng cơ sở vật chất trường lớp học, trang thiết bị phục vụ cho dạy và học trong nhà trường đảm bảo hiệu quả.

         Nhân dịp về tham trường, đồng chí Hoàng Việt Cường - Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã tặng thầy và trò nhà trường 01 máy tính sách tay và 01 máy in; đồng chí Nguyễn Minh Thành - Giám đốc Sở GD&ĐT đã tặng nhà trường một số sách giáo khoa, tài liệu tham khảo tăng cường thêm đầu sách cho Thư viện Nhà trường.